Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός

Γράφει η Καραγγελή Κυριακή – Μαρία

Δασκάλα

Ενδοσχολική βία και εκφοβισμός

     Η ενδοσχολική βία είναι  μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη , απρόκλητη, συστηματική και επιθετική συμπεριφορά που έχει ως σκοπό να καταδυναστεύσει και να προκαλέσει σωματικό και ψυχικό πόνο σε συγκεκριμένους μαθητές από συμμαθητές τους , εντός  αλλά και εκτός του σχολικού χώρου.Υπάρχουν πολλές μορφές ενδοσχολικής βίας που εκδηλώνονται μεταξύ μαθητών όπως: σωματική, λεκτική, ψυχολογική, κοινωνική , ηλεκτρονική , σεξουαλική , οπτική καθώς και ο ρατσιστικός εκφοβισμός.

     Η ενδοσχολική βία αυξάνεται όλο και περισσότερο στις μέρες μας.  Τα βασικότερα αίτια είναι: το ψυχολογικό προφίλ του θύτη, το οικογενειακό περιβάλλον και η επίδραση που ασκεί, το ψυχολογικό κλίμα του σχολείου, η προβολή βίας από τα Μ.Μ.Ε. και τα κοινωνικά προβλήματα.

     Οι βασικότερες επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας είναι: Αυξημένος αριθμός απουσιών, αυξημένα επίπεδα σχολικού στρες   και τάση αποφυγής του σχολείου, χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση και άγχος.Μελλοντική παραβατική συμπεριφορά,αίσθημα μοναξιάς ,χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθηματικές δυσκολίες ,έλλειμμα σε κοινωνικές δεξιότητες ,αίσθημα μοναξιάς .Φτωχές φιλικές σχέσεις, κατάθλιψη, ψυχοσωματικά συμπτώματα, αυξημένη συχνότητα ψυχικών  διαταραχών και αυτοκτονικές τάσεις.

      Για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας  σε επίπεδο σχολείου θα πρέπει οι μαθητές να δημιουργούν φιλικές σχέσεις που καταργούν τον ανταγωνισμό και τις ρατσιστικές συμπεριφορές. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να προβάλλουν και να διαμορφώνουν επιτυχημένα πρότυπα τα οποία βασίζονται σε πολιτισμένους κανόνες συμπεριφοράς, να ενισχύουν τους σχολικούς κανόνες και την ισότιμη αντιμετώπιση όλων των μαθητών από το σχολείο.Το εκπαιδευτικό σύστημα καλείται μέσω της κατάλληλης χρήσης μεθόδων και τεχνικών να μειώσει ή ακόμη και να εξαλείψει φαινόμενα, όπως η σχολική βία. Οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρησιμοποιούν τα προγράμματα αγωγής υγείας είναι κυρίως, βιωματικές και ενεργητικές, που καλλιεργούν χαρακτηριστικά, όπως η ομαδικότητα, η συνεργασία και η ανάδειξη της προσωπικότητας. Οι βιωματικές μέθοδοι αποβλέπουν στην ενίσχυση του αυτοσυναισθήματος, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του μαθητή και στην ανάπτυξη κοινωνικών και προσωπικών δεξιοτήτων προσαρμογής. Τέτοιου είδους εκπαιδευτικές τεχνικές είναι η δραματοποίηση, το θεατρικό παιχνίδι, οι σχηματικές αναπαραστάσεις, η προσομοίωση ρόλων, η γνωστική ασυμφωνία, η επίλυση προβλημάτων και η χρήση μεταφορών. Το δραματικό παιχνίδι εμπεριέχει στοιχεία ελεύθερης έκφρασης, αυθορμητισμού, δημιουργίας, αλλά ταυτόχρονα πρόκειται για ένα παιχνίδι που πηγάζει από την πραγματική ζωή. Μέσα από το παιχνίδι το παιδί μαθαίνει εύκολα, γρήγορα αλλά και ευχάριστα.

     Παράλληλα με τη χρήση των προαναφερθέντων διδακτικών προσεγγίσεων είναι αναγκαία η δημιουργία κοινωνικών, συμβουλευτικών και ψυχολογικών υπηρεσιών με σκοπό την πρόληψη της βίας. Οι  Εκπαιδευτικοί θα πρέπει να μιλήσουν στο παιδί που εκφοβίζεται και να ακούσουν με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να τους πει. Θα πρέπει να το διαβεβαιώσουν ότι θα ανταποκριθούν άμεσα για να το προστατεύσουν και ότι είναι διαθέσιμοι να του δώσουν κάθε δυνατή βοήθεια. Οι γονείς θα πρέπει να έχουν στενή συνεργασία με το σχολείο για να πληροφορηθούν για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του.  Στο παιδί πρέπει να δοθεί υποστήριξη και ασφάλεια, χωρίς να  κατακρίνεται.

Εφόσον παρακολουθηθεί η εξέλιξη της κατάστασης αλλά και η υγεία του παιδιού  και το παιδί παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, δυσκολίες στον ύπνο ή αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, πρέπει να γίνει επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.

   Κλείνοντας,  για τον προβληματισμό όλων μας ακολουθεί  ένα ποίημα του R.Russel:

“Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κριτική, μαθαίνει να κατακρίνει
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην έχθρα, μαθαίνει να καυγαδίζει.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ειρωνεία, μαθαίνει να είναι ντροπαλό.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ντροπή, μαθαίνει να αισθάνεται ένοχο.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην κατανόηση, μαθαίνει να είναι υπομονετικό.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στον έπαινο, μαθαίνει να εκτιμά.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην δικαιοσύνη, μαθαίνει να είναι δίκαιο.
Αν ένα παιδί ζει μέσα στην ασφάλεια, μαθαίνει να πιστεύει.
Αν ένα παιδί ζει μέσα σε επιδοκιμασία, μαθαίνει να έχει αυτοεκτίμηση.
Αν ένα παιδί ζει μέσα σε παραδοχή και φιλία, μαθαίνει να βρίσκει την αγάπη μέσα στον κόσμο”. 

R.Russel